Sekolah Melayu di Negeri Perak
Sejarah Sekolah Melayu di Negeri Perak
Tujuan utama diwujudkan sekolah Melayu sekitar tahun 1800-an adalah untuk membasmi buta huruf dalam kalangan kanak-kanak Melayu seramai yang mungkin. Inilah yang menjadi dasar sekolah-sekolah Melayu pada awalnya. Mungkin kerana itu juga had umur minimum kanak-kanak yang belajar di sekolah Melayu pada zaman awal tidak dihadkan. Hitung panjang umur kanak-kanak ke sekolah di negeri Perak pada tahun 1890 ialah 9.2 tahun dan tiada yang di bawah umur 6 tahun. Namun demikian, ada yang berumur 18 tahun.
Negeri Perak tidak mencontohi negeri Selangor dan Negeri Sembilan yang mengadakan undang-undang mewajibkan kanak-kanak lelaki Melayu berumur antara 7 dan 14 tahun, yang tinggal dalam lengkungan dua batu dari sekolah Melayu hadir ke sekolah. Namun begitu, penghulu-penghulu di negeri Perak menjalankan daya usaha sendiri untuk menggalakkan kanak-kanak belajar di sekolah.
Pada lazimnya, sekolah Melayu ditubuhkan apabila ada permintaan daripada penghulu mukim atau ketua kampung supaya sekolah Melayu diwujudkan. Biasanya penghulu dan ketua kampung didesak oleh ibu bapa di sesebuah kampung supaya mendirikan sekolah Melayu. Sekolah-sekolah tersebut diwujudkan dengan syarat tidak kurang daripada 20 orang murid. Biasanya sesebuah sekolah Melayu yang ditubuhkan di sesuatu tempat, bangunannya disewa lebih dahulu dalam tempoh satu atau dua tahun. Bangunan sekolah yang tetap akan didirikan selepas mendapat laporan daripada Nazir Sekolah terlebih dahulu dan mendapat persetujuan daripada Orang Besar Perak di daerah atau mukim setempat. Pada zaman itu, bentuk bangunan sekolah Melayu lebih menampakkan kedesaan atau kekampungan Melayu, iaitu bumbung lima atau bumbung memanjang. Atapnya daripada daun rumbia, daun bertam atau daun nipah. Dindingnya daripada pelupuh buluh atau kulit bertam yang direndam dalam sungai atau tasik selama kira-kira seminggu sebelum dianyam berkelarai.
Pada zaman awal pemerintahan Inggeris, penubuhan Sekolah Melayu bertujuan untuk memberikan pelajaran kepada anak-anak Melayu menerusi bahasa ibunda mereka. Pada ketika itu, anak-anak Melayu perlu menerima pelajaran demi mencari nafkah sebagai nelayan, petani, penoreh getah, pekedai, dan yang berkaitan dengan pekerjaan kampung. Untuk mencapai tujuan ini, mata pelajaran yang diajarkan dihadkan kepada sistem 3R, iaitu membaca, menulis, dan mengira, termasuk Ilmu Asas, dan karangan. Di samping itu, pengetahuan tatatertib kesopanan ditekankan agar semua murid rajin, taat setia, dan menepati masa.
Peperiksaan dijalankan untuk menguji bacaan, tulisan, dan Kira-kira. Semua pelajaran tersebut bertujuan untuk memudahkan pentadbiran Inggeris. Cara pendidikan sedemikian telah berjalan hingga menjelang tahun 1956.
Tahun 1916 ialah tahun yang penting dalam perkembangan Sekolah Melayu. Laporan seorang pegawai pentadbir Malaya, R.O. Winstedt menjadi satu titik pemisahan antara zaman permulaan sekolah Melayu dengan zaman awal pemerintahan Inggeris. Selain syor beliau untuk menubuhkan sebuah maktab perguruan tunggal bagi semua guru pelatih di Tanah Melayu, satu polisi turut dirangka untuk mewujudkan satu sistem pelajaran yang baik bagi Sekolah Rendah Melayu, iaitu kurikulum yang berhubung rapat dengan alam keliling kanak-kanak Melayu.
Walaupun Negeri-negeri Selat telah mempunyai Inspektor Sekolahnya sejak tahun 1872 tetapi hanya pada tahun 1890, seorang guru sekolah telah dilantik sebagai Inspektor Sekolah di Pejabat Pelajaran Perak. Sementara itu, pelantikan Guru Pelawat telah dilaksanakan pada bulan Mac pada tahun tersebut. Semenjak itu, sekolah-sekolah di negeri Perak telah berkembang dengan pesatnya.
| Jajahan | 1889 | 1890 | 1891 | 1892 | 1893 | 1894 |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Larut | - | 1 | 8 | 14 | 17 | 19 |
| Kuala Kangsar | 1 | 3 | 7 | 8 | 9 | 12 |
| Hulu Perak | - | - | 1 | 1 | 1 | 3 |
| Kinta | 1 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 |
| Batang Padang | - | 1 | 3 | 4 | 6 | 6 |
| Hilir Perak | - | 6 | 9 | 11 | 11 | 12 |
| Krian | 6 | 8 | 10 | 10 | 11 | 10 |
| Selama | 1 | 4 | 5 | 5 | 5 | 5 |
| Jumlah | 9 | 27 | 47 | 59 | 67 | 75 |
Jadual 1: Sekolah yang Dibina Mengikut Jajahan
Sumber: Perak Annual Report, 1890-1892
- Jajahan Dinding yang dahulunya sebahagian daripada negeri Pulau Pinang, kini merupakan sebahagian daripada jajahan dalam negeri Perak.
| Tahun | Banyak Sekolah | Keramaian H.P. | Kedatangan H.P. |
|---|---|---|---|
| 1889 | 9 | 251 | 160 |
| 1890 | 27 | 821 | 543 |
| 1891 | 47 | 1,963 | 1,549 |
| 1892 | 59 | 2,477 | 1,612 |
| 1893 | 67 | 2,648 | 1,911 |
Jadual 2: Keramaian Murid Seluruh Negeri Perak
Sumber: Perak Annual Report,1890-1892
- Hitung panjang ialah kiraan rata bagi keramaian dan juga kedatangan. Keramaian hitung panjang bukanlah berdasarkan banyak murid yang didaftarkan di sesebuah sekolah.
| Tahun | Bil.Sekolah | Keramaian H.P. | Kedatangan H.P. |
|---|---|---|---|
| 1909 | 171 | - | 7,864 |
| 1910 | 171 | 9,188 | 7,227 |
| 1911 | 180 | 10,061 | - |
| 1912 | 184 | 10,295 | 7,391 |
| 1913 | 191 | 9,898 | 7,736 |
| 1914 | 194 | 9,975 | 7,600 |
| 1915 | 193 | 9,203 | 7,650 |
Jadual 3: Jumlah Sekolah dan Murid, 1909-1915
Sumber: Perak Administration Report, 1906-1915
Pada tahun 1919, barulah Penolong Nazir Sekolah-sekolah Melayu di negeri Perak dilantik bagi menggantikan sistem lama Guru Pelawat dan tugasnya seperti yang ditetapkan dalam Peraturan Pelajaran 1936.
Tujuan asal penjajahan Inggeris dalam pendidikan sekolah Melayu menjelang Perang Dunia Kedua adalah untuk menjadikan anak-anak petani atau nelayan yang berpelajaran di samping berkhidmat dalam perkhidmatan kerajaan seperti peon, mandor, kerani kecil, drebar, askar, polis, dan buruh kasar. Sementara mereka yang berjaya melanjutkan pelajaran ke darjah 6 atau darjah tambahan yang mula diadakan pada tahun 1931, dilantik sebagai guru Sekolah Melayu.
Perkembangan pelajaran perkebunan dan perusahaan membuat bakul telah menjadi pelajaran tradisi sekolah Melayu sebelum Laporan Razak 1956. Perkembangan tersebut adalah selaras dengan bidang pelajaran yang rural bias yang diperlukan untuk mendapat sijil berhenti sekolah.
Selain dasar yang diwarisi daripada sistem pelajaran sebelum perang, negeri Perak tidak mempunyai dasar pelajaran dan pendidikan yang tetap dan progresif. Keadaan ini amat merugikan kanak-kanak Melayu seperti yang terkandung dalam Penyata Pelajaran 1938, iaitu ibu bapa Melayu:
“...dengan sukarela menghantar anak2 mereka ka-sekolah Kuran untuk mendapatkan didekan ugama, atau ka-sekolah Inggeris untok kebajikan mata benda, tetapi tidak ka-sekolah Melayu kerana sadikit pun tidak memberi faedah dunia atau akhirat...”
(Aminuddin Baki. Pendidekan dan Pelajaran Kebangsaan Malaya. Mastika. Singapura. Julai 1952. ms 11.)
Kesedaran terhadap pelajaran Melayu terbit daripada semangat perjuangan atau pergolakan orang Melayu ketika menuntut kemerdekaan dan menentang Malayan Union. Kesedaran tersebut hasil daripada seruan atau dakwah para ulama seperti Sheikh Tahir Jalaluddin, Ustaz Abu Bakar Albaqir, dan guru-guru Melayu lepasan Maktab Latihan Melayu Matang, Taiping (1913) dan Sultan Idris Training College (SITC), Tanjung Malim (1922). Negeri Perak yang mempunyai tiga buah persatuan guru, iaitu Persekutuan-persekutuan Guru-guru Melayu Perak Utara, Kuala Kangsar dan Perak Selatan telah bersatu menjadi Persekutuan Guru-guru Melayu Perak dan bergabung dalam Kesatuan Persekutuan Guru-guru Melayu Semenanjung (KPGMS) pada 13 April 1946 yang bertujuan meluas, meninggikan, memajukan pelajaran, dan menjaga muslihat guru-guru Melayu.
Kemuncak kegelisahan orang Melayu terhadap sistem pelajaran rendah Melayu telah bermula daripada pemogokan yang diadakan oleh penuntut-penuntut SITC pada tahun 1951. Ekoran daripada peristiwa tersebut, Jawatankuasa Pelajaran Melayu telah ditubuhkan dan sekolah-sekolah Melayu terus bertambah bagi menampung permintaan kanak-kanak Melayu. Pertambahan ini telah menjangkau sejumlah 52,901 orang pada tahun 1956 dengan 353 buah sekolah berbanding pada tahun 1946 sejumlah 24,558 orang dengan 224 buah sekolah sahaja.
Di negeri Perak sahaja sebanyak 97 buah sekolah Melayu telah dibinakan dalam tempoh tersebut. Seterusnya, 322 buah sekolah Melayu telah dibina sejak tertubuhnya Sekolah Matang Gelugor, di Matang, yang merupakan sekolah Melayu pertama didirikan di negeri Perak pada tahun 1826. Sementara sekolah Melayu yang terawal dibina di daerah Perak Tengah hanya ada tujuh buah, iaitu Sekolah Melayu Bota Kiri (1881), Sekolah Melayu Belanja (1892), Sekolah Melayu Layang-layang Kiri (1896), Sekolah Melayu Tok Pelita (1896), Sekolah Melayu Pasir Panjang Ulu (1896), Sekolah Melayu Bandar (1896), dan Sekolah Melayu Lambor Kanan (1898). Hanya tiga daripada sekolah tersebut terletak di DUN Bota, iaitu Sekolah Melayu Bota Kiri (1881), Sekolah Melayu Layang-layang Kiri (1896), dan Sekolah Melayu Lambor Kanan (1898).
“...dengan sukarela menghantar anak2 mereka ka-sekolah Kuran untuk mendapatkan didekan ugama, atau ka-sekolah Inggeris untok kebajikan mata benda, tetapi tidak ka-sekolah Melayu kerana sadikit pun tidak memberi faedah dunia atau akhirat...”
(Aminuddin Baki. Pendidekan dan Pelajaran Kebangsaan Malaya. Mastika. Singapura. Julai 1952. ms 11.)
Kesedaran terhadap pelajaran Melayu terbit daripada semangat perjuangan atau pergolakan orang Melayu ketika menuntut kemerdekaan dan menentang Malayan Union. Kesedaran tersebut hasil daripada seruan atau dakwah para ulama seperti Sheikh Tahir Jalaluddin, Ustaz Abu Bakar Albaqir, dan guru-guru Melayu lepasan Maktab Latihan Melayu Matang, Taiping (1913) dan Sultan Idris Training College (SITC), Tanjung Malim (1922). Negeri Perak yang mempunyai tiga buah persatuan guru, iaitu Persekutuan-persekutuan Guru-guru Melayu Perak Utara, Kuala Kangsar dan Perak Selatan telah bersatu menjadi Persekutuan Guru-guru Melayu Perak dan bergabung dalam Kesatuan Persekutuan Guru-guru Melayu Semenanjung (KPGMS) pada 13 April 1946 yang bertujuan meluas, meninggikan, memajukan pelajaran, dan menjaga muslihat guru-guru Melayu.
Kemuncak kegelisahan orang Melayu terhadap sistem pelajaran rendah Melayu telah bermula daripada pemogokan yang diadakan oleh penuntut-penuntut SITC pada tahun 1951. Ekoran daripada peristiwa tersebut, Jawatankuasa Pelajaran Melayu telah ditubuhkan dan sekolah-sekolah Melayu terus bertambah bagi menampung permintaan kanak-kanak Melayu. Pertambahan ini telah menjangkau sejumlah 52,901 orang pada tahun 1956 dengan 353 buah sekolah berbanding pada tahun 1946 sejumlah 24,558 orang dengan 224 buah sekolah sahaja.
Di negeri Perak sahaja sebanyak 97 buah sekolah Melayu telah dibinakan dalam tempoh tersebut. Seterusnya, 322 buah sekolah Melayu telah dibina sejak tertubuhnya Sekolah Matang Gelugor, di Matang, yang merupakan sekolah Melayu pertama didirikan di negeri Perak pada tahun 1826. Sementara sekolah Melayu yang terawal dibina di daerah Perak Tengah hanya ada tujuh buah, iaitu Sekolah Melayu Bota Kiri (1881), Sekolah Melayu Belanja (1892), Sekolah Melayu Layang-layang Kiri (1896), Sekolah Melayu Tok Pelita (1896), Sekolah Melayu Pasir Panjang Ulu (1896), Sekolah Melayu Bandar (1896), dan Sekolah Melayu Lambor Kanan (1898). Hanya tiga daripada sekolah tersebut terletak di DUN Bota, iaitu Sekolah Melayu Bota Kiri (1881), Sekolah Melayu Layang-layang Kiri (1896), dan Sekolah Melayu Lambor Kanan (1898).
No comments:
Post a Comment